Язганнарның җитмеше. Шигырле гомер бесплатное чтение

© Рузил Фазлыев, 2022

ISBN 978-5-0059-0294-8

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Рис.0 Язганнарның җитмеше. Шигырле гомер

Cөю хакы

  • Кемнәр аңлый алган мәхәббәтне,
  • Бар кешегә таныш булсада.
  • Тәҗрибә җыйдым инде диеп,
  • Тыныч кына тормыш корсада.
  • Ярата алган, үзе яратылмый,
  • Яратылган, белми сөюне.
  • Җуеп булмасада хәтерләрдән,
  • Вакытында, янып көюне.
  • Чиксез хисләр, якын нәфрәткә,
  • Алышына, булган хисләрең.
  • Сызып ташлагандай югалалар,
  • Мәңгелектәй булган кичләрең.
  • Өметләрең артык булгангамы,
  • Ашмый кала күпме хыяллар…
  • Бәхет кошы очып китмәсенгә,
  • Кемнәр аны ябып куя алган.
  • Сынаулармы, әллә сыналулар…
  • Яшьлек юлы, шактый «катмарлы».
  • Бәхет кошы берәү генә була,
  • Саклый белү кирәк тапканны.

Ак томан

  • Кояшта юк, йолдызларда,
  • Алда тоташ ак томан…
  • Ак томаннар уртасында,
  • Югалып басып торам…
  • Сукмагыда, юлларыда,
  • Күренми. ак томанда…
  • Андый томан булмый иде,
  • Барыр юллар булганда.
  • Әллә юллар күренмәскә,
  • Капланалар томанга.
  • Үтелмичә калганнары,
  • Аяз, якты… торганда.
  • Томан бит ул томан гына,
  • Түгел ул көтә алмаслык.
  • Билгесезлекләр булсада,
  • Булмый ул үтә алмаслык.
  • Таралырмы ак томаннар,
  • Барыр юлларны ачып.
  • Килми әле югаласы,
  • Ак томаннарда «качып».

Актаныш

  • Агыйдельнең биек ярларында,
  • Тау башында тора Актаныш.
  • Ядкәредәй булып милләтенең,
  • Татарларга хәзер бик таныш.
  • Яшә шулай, якты маяк булып,
  • Тарихларда калып, макталып.
  • Агыйдельнең агымнары кебек,
  • Озак гасырларга сакланып.
  • Ак исемнән, ак хыяллар туып,
  • Ак юллары әле салыныр…
  • Актанышым диеп җыр сузучы,
  • Киләчәгендә дә табылыр.
  • Көнчыгышы булып милләтенең,
  • Син калырсың hаман ак булып.
  • Сәхнәдәге Агыйдельдәй булып,
  • Макталырлык матур як булып.
  • Тау башында үсә Актаныш,
  • Ак булуы калыр сакланып.
  • Бед (з) некеләр диеп горурланып,
  • Сокланырлык булып – таң калып.
  • ☆☆☆
  • Әй, Актаныш, безнең Актаныш,
  • Күңелләргә җыры бик таныш.
  • Кайда гына яшәп, таралсакта,
  • Без Актаныш, диеп мактаныш.

Алтын капка

  • Авыл капкаларын кем оныта,
  • Безнең якча, басу капкасын.
  • Алар гына белә китүченең,
  • Туган якка кире кайтмасын.
  • Олы капка ишек алларыннан,
  • Олы юлга басу капкасы…
  • Чыккан чакта соңгы тапкырдай,
  • Ашыкмыйча гына атласы.
  • Карышылыйда озатада үзе,
  • Эндәшмичә, карап калгандай.
  • Кайвакытта карашлары белән,
  • Гомер буе озатып баргандай.
  • Ул гынадыр бәлки көтүчедә,
  • Озакларга чыгып югалсаң.
  • Искә төшер басу капкаларын,
  • Туган авылыңа юл алсаң.
  • «Алтын капка», басу капкалары,
  • Бик кадерле чөнки язмышта.
  • Ераклашма күңелләрең белән,
  • Басу капкасынан… ялгыш та.

Аю дөньялары

  • Аю дөньялары… аю иле,
  • Очратырга була кайда да.
  • Көньяк белән төньяк полюста,
  • Кеше йөремәслек тайгада.
  • Аю йоклый, әгәр уятмасаң…
  • Табаныннан суырып майларын.
  • Айный алмый, тирән төшләрдә,
  • Салкын кышның озын айларын.
  • Аюларга, тайга законнары,
  • Кабул итми алар башканы.
  • Иң начары, кинәт уянудан,
  • Ике аякка торып басканы…
  • Саклан инде, андый вакытларда,
  • «Шатун» аю юлга чыкканда.
  • Белеп булмый алда ни буласын,
  • Үскән агачларны екканда…
  • Аю иле кебек бөтен дөнья,
  • Аюларга җиhан тарайды.
  • Төзергә иде, аю уянмаска,
  • Йоклар өчен олы сарайны…
  • Әллә тибә, әллә яна
  • Йөрәк кеше өчен яшәү нуры,
  • Әллә тибә, әллә яна ул…
  • Чыгып очам диеп, кайвакытта,
  • Кошка әйләнеп канат кага ул.
  • Ниләр яна, кемнәр белә ала,
  • Янада ул яна …туктамый…
  • Алай озак, бердә туктамыйча,
  • Учакларда, алай ук янмый.
  • Ниләр яна, әллә хисләр яна,
  • Ялгыш булган бәлки хыяллар.
  • Буяулары яна, купшы итеп,
  • Артык чуар итеп буялган…
  • Әллә янып, әллә тибеп шулай,
  • Төннәрендә, шулай йокламый.
  • Ул туктаса, аңлап ни буласын,
  • Шуңада ул тибә, туктамый.
  • Ул кояшы кебек зур галәмнең,
  • Җан дигәннең булу халәте.
  • Аллаhының олы бер хикмәте,
  • Җан иясе булу сәләте…

Әнә, димен…

  • Әнә, димен төртеп, үз үземә,
  • Үтеп бара синең гомерең.
  • Аңламыйча бергә буласыны.
  • Аерылу мөмкин түгелен.
  • Үтеп бармый, бары көтә кебек,
  • Уйларыңнан синең бушауны.
  • Чишкәнеңне сине тотып торган,
  • Күңелендә булган тышауны.

Көләседә килә бер кычкырып,

Ничек кеше шулай була ала.

Җавап эзләгәндә, туры сүзгә,

Фикерләрең бик тиз чуала.

  • Дөнья өчен, олы кануннарны,
  • Кемнәр ничек, аны аңлаган…
  • Кая гына юлга чыкканда да,
  • Җилгә каршы басып калмаган.
  • Үтеп бара, әйе ул нишләсен,
  • Бер сәбәпсез туктап торалмый.
  • Озынлыгын үзең теләгәнчә,
  • Гомерләрне сузып булалмый.

Бай дөньяда

  • Иксез чиксез кебек дөнья,
  • Ниләр генә юк анда.
  • Күреп, белеп бетермәслек,
  • Миллион тапкыр тусаңда.
  • Бик кадерле «тимер арба,»
  • Әлеккечә «яхшы атлар.»
  • Тигез кебек сан буенча,
  • Акыллылар, ахмаклар.
  • Ат лапасы кебек йортлар,
  • Кысан кебек кешегә.
  • Бензин салып, атлар җигә,
  • Егәр өстәп көченә.
  • Чокыр кебек гел олая,
  • Арткан сине «булганы».
  • Очырасада, никтер сирәк,
  • Җитте дия торганы.
  • Дөнья бай ул, кеше өчен,
  • Байлыкны, тик аңласаң.
  • Мондый тормыш җәза үзе,
  • Нәфес тыя алмасаң.

Бәллүр савыт

  • Кайсы кыйммәт, бәллүр савытмы,
  • Әллә салган аңа эчемлек?
  • Шәрәбеме әллә сәбәбеме,
  • Андый савытсызда эчерлек.
  • Бәллүр савыт купшы сүзләр кебек,
  • Грузин чәе, кытай савытын…
  • Чәкештерү өчен күп вакытта,
  • Ишетергә чынлы тавышын.
  • Күтәрүләр бәллүр савытларны,
  • Юылмаслык булган кулларда.
  • Чебен кебек оча ялагайлар,
  • Мактар өчен кирәк булганда.
  • Бәллүр савыт, бәллүр язмыштыр,
  • Төшеп китсә, бик тиз уалыр…
  • Булганыда бик тиз онытылып,
  • Кеше хәтереннән югалыр.
  • Кеше күңеле тирән урнашкан,
  • Бәллүр савыт, «конфет кагәзе».
  • Конфет урынында кайвакытта,
  • Камыр төргән газет кагәзе.

Бәхет чакыра

  • Бәхет сине үзе чакыра бит,
  • Карышыңда тора баскычлар.
  • Күтәрелү кирәк адым, адым.,
  • Очырашуга шушы баскычтан.
  • Һәр адымың уйланылган булып,
  • Ышанычың булып күңелдә.
  • Хыялыңда, максатыңда бергә,
  • Була алу бәхет түрендә.
  • Биектәме, әллә ерактамы,
  • Баскычларын үтеп күренә.
  • Күренсәдә, күренмәсәдә,
  • Гомер буе, күңел үрелә.
  • Ул чакыра безне үз янына,
  • Безгә кала барып карасы.
  • Үзеңнекен үзең таба алып,
  • Аның белән бергә каласы.

Яман сүз

  • Кайларда туадыр яман сүз,
  • Кешенең күңелен теләргә.
  • Теләге күңелдә булганда,
  • Телләре яман сүз сөйләргә.
  • Хаклыгы бөтенләй булмыйча,
  • Була ул гайбәт, йә ялган сүз.
  • Пычырак шикелле, йөзләргә,
  • Атыла әйтелгән яман сүз.
  • Күңелләр каралган булганда,
  • Яманнан, яманлык агыла.
  • Бер генә сәбәбе булмыйча,
  • Яман сүз әйтүче табыла.
  • Гадәтме, «сәләтме», халәтме,
  • Күңелләр шул эшкә тартылу.
  • Очыраган бәхетле җаннарның,
  • Бәхетен бозарга талпыну…

Битлек

  • Кыендыр яшереп үзеңне,
  • Тырышып яшәве битлектә..
  • Курыксаң ачарга йөзеңне,
  • Яшәгән шикелле читлектә.
  • Ниятең тирәндә булганда,
  • Максатың сер булып калганда.
  • Сәхнәдә яшәгән шикелле,
  • Хыялый юллардан барганда.
  • Тамаша булганда бар гомер,
  • Уенга әйләнә язмышлар.
  • Битлекләр астында калынып,
  • Кылына иң олы ялгышлар.
  • Тапканда тормышның маясын,
  • Килсәдә битлектә каласы.
  • Иртәме соңмы бит, барыбер,
  • Битлекне, була шул саласы.

Гаепме

  • Артык үкенүләр булмасынга,
  • Булу кирәк сабыр күңелле.
  • Язмышыңа син бит хуҗа түгел
  • Үлчәп сөйләү кирәк сүзеңне.
  • Кеше язмышына кагылганда,
  • Гөнахларны уза, алдашу…
  • Киләчәккә яралары булып,
  • Эзсез генә hичтә калмас ул.
  • Өметләрнең җимерелүләре,
  • Исраф булган сөю язлары.
  • Үкенепме яки җиңел уйлап,
  • Язмышларга диеп язганы.
  • Тирәнлеген күңел хәсрәтен,
  • Яра салган аңлый алырмы?
  • Бер гәепсез итеп үзен сизеп.
  • Җәзә алмый гына калырмы?

Гөнаx барда

  • Аңлаганда, вакыт үткән була,
  • Курыкмыйча яшәп гөнахларда.
  • Ничек бәрәкатле тормыш булсын,
  • Тәүбәләрсез калган, гөнах барда.
  • Акырынлап кына, аңлау килә,
  • Ерагырак hаман аңардан.
  • Төзәтергә олы ялгышларны,
  • Вакытларын каян табарлар?
  • Дөрес сүзләр, ялгыш гамәлләр,
  • Бергә бара hаман урелеп…
  • Матурлыклар кала күренмичә,
  • Ямьсезлекләр белән төрелеп.
  • Аллаhны безБ Алла гына дибез,
  • Алмаз белән алма шикелле.
  • Адашулар гына түгел болар…
  • Кире якка таба кителде…
  • Кеше күргәнне без күрербез,
  • Шулай диеп уйлый күбебез…
  • Яңгырлардан котылырга теләп,
  • Аяз булсын диеп күгебез…

Дөнья тәртибе

  • Үзгәртмәккә дөнья тәртипләрен,
  • Булганнарын санга сукмыйлар.
  • «Көрәш» майданында җиңү өчен,
  • Харамлашып җиргә екмыйлар.
  • Харамчылар гомер буе булган,
  • Тигез булмый җирдә көрәшләр.
  • Кануннар ул, бозучылар өчен,
  • Гадел кеше, гадел көрәшкән.
  • Бер җиңүче – берәү батыр була,
  • Ә калганнар калмый канәгать.
  • Билгелиләр, шул ук канун белән,
  • Хөкүмдарлар яки җәмәгать.
  • Бозылганда җиhан кануннары,
  • Хаксызлыктан, туа хаксызлык
  • Харам белән көчләр кулланылса,
  • Хөкүм итә башлый башсызлык.
  • Бәйрәм түгел, тормыш бозыла,
  • Хаксыз көчләр өскә чыкканда.
  • Ризасызлык туып, ут кабына,
  • Чарасызлык чаңы «сукканга».

Дөнья

  • Бу дөньяга ниләр алып килдем,
  • Ниләр алдым микән дөньядан?
  • Ярый әле алыш биреш өчен,
  • Яши алган, якты дөнья бар.
  • Алганнарым шактый булган инде
  • Гомер буе, барсы алынган.
  • Күпмеләре төрле сәбәпләрдә,
  • Бурычларың булып калынган.
  • Җавап гәмәлләре онтылмасын,
  • Саклый торган кеше арасын.
  • Күңелеңдә синең калганнарга,
  • Шөкер сүзен әйтә аласың.
  • Кичерешләр нинди генә булмый,
  • Авырлары, шатлык хисләре.
  • Барысыда синең өчен кебек,
  • Төрле яктан җилләр искәне.
  • Җавап булып, әгәр туа икән,
  • Күңелеңдә рәхмәт сүзләрең.
  • Бер өлеше кебек бурычыңның.
  • Авырлыкларына түзгәнең.

Елларның Сабантуе

  • Сабантуйлар кабатлана,
  • Елларны санагандай.
  • Майданнарга бергә җыеп,
  • Бер сынап карагандай.
  • Елның, җәйнең уртасында,
  • Үза Сабантуйлары.
  • Кемнәр өчен быел әле,
  • Үзләренең туйлары…
  • Исәннәр барсы килгәндәй,
  • Бу олы җыеннарга.
  • Бәйрәмнәрдә хайран була,
  • Майданга җыелганда.
  • Бәйрәм төсен тою өчен,
  • Анда булулар кирәк.
  • Күрешүләр, очрашулар,
  • Кабатланулар сирәк.
  • Шаулап үтсен Сабантуйлар,
  • Татар Иле бәйрәме.
  • Кабатланып торып җирдә,
  • Халыкның hәм – җәй яме.

Ерактагы

  • Ерак инде чирәмнәре,
  • Ялан аяк йөгергән.
  • Шырпы «табып» яга алган,
  • Учаклары сүрелгән.
  • Мәктәп еллары еракта,
  • Таралдык сабакташлар.
  • Җирдә гомер дәвам итеп,
  • Кем кайда, яраклашкан.
  • Малайлар көтүе булып,
  • Җыелып үскән чаклар.
  • Кычыткан, әрем арасын,
  • Беренче үткән чаклар.
  • Еракта, иртән ягылган,
  • Мичләрнең җылылыгы.
  • Яңа пешкән ипи исе,
  • Корылган, чыбылдыгы.
  • Яшәү көче булгандыр да,
  • Шул чакта табылганы.
  • Якынаер кебек hаман.
  • Уйланып, сагынганы…

Җаның бар

  • Җан азыгы, җанлы җансыз…
  • Гади ул, бер уйласаң.
  • Бу җирдәге урыныңны,
  • Артык биек куймасаң.
  • Барлыгыңны, юклыгыңны,
  • Җаның булу күрсәтә.
  • Җанга нидер җитми кала,
  • Ниләр генә күрсәк тә.
  • Җан белән тән бер бөтендәй,
  • Тәндә җанның «оясы».
  • Тәнне саклый белгән кебек,
  • Җанныда, бар тоясы.
  • Җылы сүзләр, җылы караш,
  • Ризык табу җаныңа.
  • Онытмаска юл табарга
  • Үз җаныңның «янына».
  • Рухи байлык-җан азыгы,
  • Табыйк, таба алганын.
  • Сине кеше итеп тота,
  • Тәннәреңдә җан барың.
  • Тәннәр өчен җаннар кирәк,
  • Җансыз тәннәр-мәетләр.
  • Яшәсәк мәетләр кебек,
  • Ходай безне гаепләр…

Җәйне көтеп

  • Шатланабыз җәйләр җитә диеп,
  • Әллә ниләр аннан көткәндә.
Продолжение книги